Kommunedelplan for naturmangfald

Ein kommunedelplan for naturmangfald vil vere eit godt verktøy for å få oversikt over naturmangfaldet i kommunen og prioritere arealbruk og tiltak.

Kommunen har ei nøkkelrolle

Arbeidet med kommunedelplanar for naturmangfald er ei oppfølging av Stortingsmelding 14 (2015-2016) Natur for livet - norsk handlingsplan for naturmangfold.

Kommunane er planstyresmakt og forvaltar mange ulike lovar om arealbruk og aktivitetar som kan få store følgjer for lokalt artsmangfald. Difor har kommunen ei nøkkelrolle, og definerer i stor grad sjølv kva dyre- og planteartar som vil ha tilhald i nærmiljøet i framtida.

Kvifor kommunedelplan for naturmangfald?

Ein kommunedelplan for naturmangfald vil gje kommunane kunnskap og oversikt over naturmangfaldet i kommunen og vere eit godt grunnlag for å gjere gode og framtidsretta val for arealbruk og utbyggingstiltak.

Planen vil i seg sjølv ikkje gje auka plikter når det gjeld omsyn til overordna nasjonale eller regionale miljøinteresser. Norske kommunar er allereie forplikta til å ta slike omsyn.

Med kommundelpan for naturmangfald, kan arealforvaltninga gjerast meir føreseieleg, og plan- og byggjesaksprosessar vil kunne gå raskare.

Søknadsfrist 1. februar

Staten har oppretta ei tilskotsordning til kommunar som ønskjer å setje i gong arbeid med å utarbeide kommunedelplan for naturmangfald. Søknadsfristen er 1. februar og informasjon om tilskotsordninga er tilgjengelege i det elektroniske søknadssenteret til Miljødirektoratet.

Arealendringar trugar natur

I mai 2019 presenterte Det internasjonale Naturpanelet IPES ein tilstandsrapport for naturen på jorda og resultata var dramatiske og har fått mykje medieomtale. Over ein million artar står i fare for å bli utrydda, 75 prosent av landarealet er vesentleg endra av menneske og over 85 prosent av våtmarkene er allereie tapt.

I Noreg viste Artsdatabanken i nasjonal raudliste (2015) at over 90 prosent av våre truga artar er truga som følgje av arealendringar, og nedbygging og oppsplitting av natur er den dominerande enkeltårsaka (Artsdatabanken 2015). Norge har forplikta seg til FN sine berekraftmål i 2015 som mellom anna seier at ein skal redusere øydelegging av habitat og stanse tap av biologisk mangfald.

Pressa natur òg i Vestland

Hjå oss er det naturleg nok skilnader i press på areala kring til dømes Bergen og Fjaler. Dei mest artsrike og truga naturtypane finn vi i skog og ekstensive kulturmarktypar i låglandet, og samstundes er det nettopp her i låglandet at vi bur og arealpresset er størst. Det meste av verna område i fylket ligg i fjellet. Difor er arealendringar som følgje av vedtak etter plan og bygningslova, skoglova, jordlova eller anna regelverk, høgst relevante for naturmangfaldet i Vestland.

Lokal natur er limet

På mange måtar kan vi sjå for oss at lokale naturområde er limet som bind saman andre naturområde av nasjonal og regional verdi. Ei heilskapleg forvalting der ein identifiserer lokale, regionale og nasjonale naturområde og ser desse i samanheng, er nødvendig om ein skal nå målsetjinga om å ta vare på artar og naturtypar på lang sikt jf. naturmangfaldlova §§ 4 og 5. Ein kommunedelplan vil vere ein god måte å trekke fram slike viktige lokale verdiar.

Kommunen må ha ei landskapsøkologisk tilnærming i arbeidet med naturmangfald – tenkje funksjon for dei artane og den naturen som er viktig å ta vare på. Korridorar og samanhengar mellom leveområde, buffersoner rundt viktige naturtypar og artsrike område er døme på dette. Korridorane vil i praksis fungere som "grøne bruer" som bind saman dei ulike naturområda i kommunen.

Organisering av arbeidet

Planen skal ta utgangspunkt i lokale tilhøve og utfordringar. Kommunen må difor sjølv vurdere kva som er prioriterte mål, oppgåve og ambisjonsnivå for planarbeidet. Statsforvaltaren ønskjer å stø arbeidet med rettleiing og anbefalingar.

Det er viktig at planarbeidet er godt forankra både politisk og i administrativ leiing i kommunen. Planarbeidet må òg vere godt kjent blant organisasjonar og interessentar i kommunen. Miljødirektoratet anbefaler at planen vert utarbeidd som kommunedelplan etter plan- og bygningslova. Det vil sikre medverknad og at planen vert vedteken politisk.

Rettleiar

Miljødirektoratet har publisert rettleiar for kommunar som ønskjer å utarbeide ein kommunedelplan. Rettleiaren omhandlar både innhald, erfaringar og organisering av planarbeidet.