Avlingssvikt i fruktnæringa

Frostnetter i mai tok knekken på fruktblomar og resulterte i store avlingstap.

Klimaendringane gjer at vekstsesongen startar tidlegare om våren. I 2020 hadde Vestland ein periode i april med høg døgntemperaturar som gav ein tidleg vekststart og tidleg fruktbløming. Så endra vêret seg og vi fekk nattefrost fleire stader midt i mai.

Sikrar norsk produksjon

Vestland ligg på nordgrensa for fruktproduksjon i Norge. Slik produksjon er avhengig av eit godt lokalklima der solinnstråling og varme frå fjorden er avgjerande. Hardanger, Sogn og Nordfjord har område med eigna lokalklimaet der fruktdyrking har lange tradisjonar. Avlinga har stor økonomisk verdi, og det har store konsekvensar når avlinga slår feil. Denne risikoen deler bonden med staten gjennom erstatningsordninga som slår inn når avlingstapa er store. Det sikrar den norske fruktproduksjonen.

Avling og eigenandel

Erstatninga vert berekna ut frå ei forventa avling i skadeåret der bonden har ein eigenrisiko på 30 prosent. Det er såleis berre produsentar med store avlingstap som kan få erstatning. I Vestland fylke var det 309 føretak som søkte om erstatning i 2020, dei fleste innan fruktdyrking. Av desse kom 145 søknader frå Ullensvang kommune og 44 søknader frå Sogndal kommune. Samla utbetaling er forventa på kring 30 millionar kroner.

Erstatningsordninga for klimarelatert skade er ei nasjonal statleg ordning med tilskot til bønder som opplever stor avlingstap. Årsakene kan t.d. vere frost, tørke, mykje nedbør eller skade av hagl. Avlingstap utover 30 prosent vert dekka etter faste reglar. Avlinga kan variere mykje, både mellom gardsbruk og mellom ulike år, og det er difor eit krav at søkjer dokumentere kor store mengder frukt dei har omsett dei siste åra. Forventa avling vert rekna som gjennomsnitt av avlinga i fem år.